Nước hoa

Không đơn thuần là những lời nói hay hành động trực tiếp mang tính xúc phạm, giờ đây cả những yếu tố mang tính cảm xúc và cá nhân cũng được đưa vào tầm ngắm, trong nỗ lực xây dựng môi trường công sở lành mạnh hơn.

Khi tiếng thở dài cũng là một tín hiệu gây tổn thương tinh thần

Theo South China Morning Post, người Nhật vốn quen với cường độ làm việc cao và môi trường công sở áp lực, nơi nhiều người dành phần lớn thời gian trong ngày ở văn phòng thay vì ở nhà. Điều này khiến họ trở nên nhạy cảm hơn với những hành vi có thể gây căng thẳng, kể cả những hành vi tưởng như vô thức – như một tiếng thở dài.

Tiếng thở dài, vốn dĩ là phản xạ sinh lý giúp giải tỏa căng thẳng, trong mắt đồng nghiệp lại có thể bị hiểu lầm là sự thất vọng, bất mãn hay khinh miệt. Điều này dẫn đến việc nó được liệt kê vào danh sách “quấy rối tâm trạng” – một nhánh nhỏ nhưng ngày càng phổ biến trong các vụ việc liên quan đến quấy rối công sở.

Ông Kaname Murasaki, người đứng đầu một hiệp hội tư vấn xử lý các vấn đề quấy rối tại Nhật Bản, cho biết: "Biểu cảm gương mặt, ánh mắt, thở dài, hoặc thái độ khó chịu – tất cả những điều đó nếu bị lặp đi lặp lại hoặc diễn ra trong bối cảnh nhạy cảm, hoàn toàn có thể khiến người khác cảm thấy tổn thương, bị xúc phạm hoặc mất tinh thần khi làm việc."

88.000 vụ khiếu nại – và sự nhạy cảm tăng theo nhận thức

Theo thống kê của Nikkei Asia, riêng năm 2021, Nhật Bản ghi nhận tới 88.000 vụ khiếu nại liên quan đến quấy rối nơi làm việc, tăng gấp ba lần so với 15 năm trước. Con số này phản ánh sự thay đổi đáng kể trong nhận thức của người lao động Nhật Bản, khi họ bắt đầu xác định rõ ràng hơn các ranh giới cá nhân và quyền được làm việc trong môi trường tôn trọng, lành mạnh.

Quấy rối quyền lực (power harassment) vẫn là hình thức phổ biến nhất, chiếm tới 95% các trường hợp mà hiệp hội của ông Murasaki tiếp nhận. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là các dạng quấy rối mới như “quấy rối mùi” hay “quấy rối tâm trạng” cũng đang ngày càng được đề cập nhiều hơn.

Mùi hương – từ biểu hiện cá nhân trở thành yếu tố gây tranh cãi

Một trong những biểu hiện rõ nét nhất của sự thay đổi tư duy này chính là việc mùi cơ thể và nước hoa – thứ từng được xem là "vấn đề cá nhân", nay lại được công nhận là một yếu tố có thể ảnh hưởng đến người khác trong môi trường tập thể.

Khái niệm “quấy rối mùi” (smell harassment) ra đời như một cách gọi tên cụ thể cho tình huống: khi mùi hương – dù là từ nước hoa, khói thuốc, mỹ phẩm hay thậm chí là mùi cơ thể không được chăm sóc kỹ – khiến người khác khó chịu hoặc phân tâm.

Điều đáng nói là hành vi này không chỉ giới hạn ở những người có vấn đề vệ sinh cá nhân. Một số nhân viên nước ngoài, vốn quen với phong cách sử dụng nước hoa đậm mùi theo văn hóa phương Tây, cũng có thể vô tình trở thành đối tượng bị khiếu nại – cho thấy sự va chạm văn hóa cũng góp phần vào định nghĩa mới về “sự khó chịu” nơi công sở Nhật Bản.

“Bất kỳ mùi nào gây ảnh hưởng đến khả năng làm việc của người khác đều có thể bị xem là một hình thức quấy rối – từ nước hoa quá nồng, mùi khói thuốc, cho tới lớp trang điểm quá đậm hoặc quần áo không được giặt sạch”, ông Kaname Murasaki lý giải.

Giải pháp: giáo dục nhận thức và điều chỉnh hành vi

Trước tình trạng này, nhiều tổ chức, trong đó có Hiệp hội của ông Murasaki, đang đẩy mạnh các chương trình đào tạo nâng cao nhận thức cho nhân viên và nhà quản lý. Mục tiêu không chỉ là xác định hành vi nào là sai, mà còn hướng dẫn cách điều chỉnh hành vi cá nhân để phù hợp với môi trường làm việc tập thể.

Chẳng hạn, công ty Mandom Corp – chuyên sản xuất sản phẩm chăm sóc cá nhân cho nam giới – đã lập một đội ngũ chuyên đến các văn phòng để tư vấn về tầm quan trọng của việc kiểm soát mùi hương, chăm sóc da dầu, và vệ sinh cá nhân, đặc biệt trong những tháng hè oi bức.

“Thở dài là một cách hữu hiệu để giải tỏa áp lực tâm lý, nhưng tốt hơn hết, hãy thở dài ở nơi không có ai”, ông Murasaki khuyến cáo, như một cách để cân bằng giữa nhu cầu cá nhân và sự tôn trọng không gian làm việc chung.